Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Αιτίες, Συμπτωματα και Θεραπεία

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας ή Πολλαπλή Σκλήρυνση αποτελεί μια χρόνια νευρολογική νόσο που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Οι αιτίες της νόσου περιλαμβάνουν γενετική προδιάθεση και έκθεση σε παθογόνους παράγοντες του περιβάλλοντος.

Τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας μπορεί να περιλαμβάνουν αδυναμία και δυσκαμψία στα πόδια, μείωση της όρασης, διπλωπία, πόνο στο μάτι, αίσθηση μουδιάσματος στα κάτω άκρα, εστιακή αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα, καθώς και επηρεασμένη χρωματική αντίληψη. Η διάγνωση της νόσου είναι κλινική και συνεπικουρείται από εργαστηριακές εξετάσεις, με τη μαγνητική τομογραφία να έχει μεγάλη σημασία στη διάγνωση. Η αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας περιλαμβάνει θεραπευτικές προσεγγίσεις που στοχεύουν στη μείωση των συμπτωμάτων και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών της στην καθημερινή ζωή των ασθενών.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η σκλήρυνση κατά πλάκας επηρεάζει περίπου 2,8 εκατομμύρια άτομα, που διαγιγνώσκονται κυρίως μεταξύ 20 και 50 ετών. Σημειωτέον, είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες παρά στους άνδρες.

Πηγή: National MS Society

Αιτίες της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας

Ενώ η ακριβής αιτία της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας παραμένει άγνωστη, είναι ευρέως αναγνωρισμένη ως αυτοάνοση νόσος. Θεωρείται μια ασθένεια που προκαλείται από το ανοσοποιητικό σύστημα κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στους δικούς του ιστούς. Στην περίπτωση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, αυτή η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος καταστρέφει τη λιπαρή ουσία που καλύπτει και προστατεύει τις νευρικές ίνες στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (μυελίνη).

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή της επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και άλλων μερών του σώματος. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας περιλαμβάνουν τη γενετική προδιάθεση και τις περιβαλλοντικές επιρροές, με πρόσφατη έρευνα να τονίζει τους πιθανούς ρόλους της ανεπάρκειας βιταμίνης D και ορισμένων ιογενών λοιμώξεων.

Συμπτώματα της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας

Τα συμπτώματα της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας ποικίλλουν και μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των ατόμων. Τα κοινά πρώιμα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Μούδιασμα ή αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα (συνήθως εμφανίζεται σε μια πλευρά του σώματος)
• Μυρμήγκιασμα
• Αισθήσεις ηλεκτροπληξίας που συμβαίνουν με ορισμένες κινήσεις του λαιμού, ειδικά κάμψη του λαιμού προς τα εμπρός
• Έλλειψη συντονισμού
• Ασταθές βάδισμα ή αδυναμία βάδισης
• Μυϊκή αδυναμία και δυσκαμψία
• Μερική ή πλήρης απώλεια όρασης, συνήθως σε ένα μάτι κάθε φορά, συχνά με πόνο κατά την κίνηση των ματιών
• Παρατεταμένη διπλή όραση
• Θολή όραση
• Ιλιγγος
• Προβλήματα με τη σεξουαλική λειτουργία, τη λειτουργία του εντέρου και της ουροδόχου κύστης
• Γνωστικά προβλήματα
• Διαταραχές διάθεσης

Πηγή: Mayo Clinic:

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας

Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας:

• Ηλικία: Η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά η έναρξη εμφανίζεται συνήθως περίπου στην ηλικία των 20 και 40 ετών.
• Φύλο: Οι γυναίκες έχουν περισσότερες από 2 έως 3 φορές περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να έχουν υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας.
• Οικογενειακό ιστορικό: Εάν ένας από τους γονείς ή τα αδέρφια σας είχε ΣΚΠ, διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξετε τη νόσο.
• Ορισμένες λοιμώξεις: Μια ποικιλία ιών έχουν συνδεθεί με τη σκλήρυνση κατά πλάκας, συμπεριλαμβανομένου του Epstein-Barr, του ιού που προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση.
• Βιταμίνη D: Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και η χαμηλή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο σκλήρυνσης κατά πλάκας.
• Γονίδια: Ένα γονίδιο στο χρωμόσωμα 6p21 έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με τη σκλήρυνση κατά πλάκας.
• Παχυσαρκία: Έχει βρεθεί συσχέτιση με την παχυσαρκία και τη σκλήρυνση κατά πλάκας στις γυναίκες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη γυναικεία παιδική και εφηβική παχυσαρκία.
• Ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα: Έχετε ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξετε σκλήρυνση κατά πλάκας εάν έχετε άλλες αυτοάνοσες διαταραχές, όπως νόσο του θυρεοειδούς, κακοήθη αναιμία, ψωρίαση, διαβήτη τύπου 1 ή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου.
• Κάπνισμα: Οι καπνιστές που εμφανίζουν ένα αρχικό σύμπτωμα που μπορεί να σηματοδοτεί τη σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πιο πιθανό από τους μη καπνιστές να αναπτύξουν ένα δεύτερο συμβάν που επιβεβαιώνει την υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας.

Τύποι Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας κατηγοριοποιείται σε διάφορους τύπους, ο καθένας με ξεχωριστά μοτίβα εξέλιξης:

Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα (Relapsing Remitting MS – RRMS):

• Είναι η πιο κοινή μορφή, εμφανίζεται στο 80-85% των ασθενών.
• Χαρακτηρίζεται από υποτροπές (έξαρση νευρολογικών συμπτωμάτων) ακολουθούμενες από υφέσεις (περίοδοι χωρίς συμπτώματα).
• Οι υποτροπές είναι απρόβλεπτες.

Καλοήθης Σκλήρυνση Κατά Πλάκας :

• Αποτελεί μια ηπιότερη μορφή της υποτροπιάζουσας ΣΚΠ.
• Περιλαμβάνει σπάνιες και ήπιες ώσεις, με ελάχιστα ή καθόλου νευρολογικά ελλείμματα μετά από 20 χρόνια από τη διάγνωση.
• Εμφανίζεται σε περίπου 5-10% των ασθενών.

Οξεία ΠΣ του Marburg ή οξεία κεραυνοβόλος Σκλήρυνση Κατά Πλάκας :

• Πρόκειται για ένα σπάνιο και πιο σοβαρό είδος ΣΚΠ.
• Χαρακτηρίζεται από συχνές και σοβαρές βλάβες στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό, με φτωχή αποκατάσταση.
• Απαιτεί επιθετική αντιμετώπιση και είχε στο παρελθόν υψηλή θνησιμότητα.

Προϊούσα υποτροπιάζουσα Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (Progressive Relapsing MS – PRMS):

• Είναι η λιγότερο συχνή μορφή της ΣΚΠ, επηρεάζοντας περίπου το 5% των ασθενών.
• Εμφανίζεται με ώσεις κατά τη διάρκεια προοδευτικής επιδείνωσης από την έναρξη της νόσου.
• Έχει πολλά κοινά με την πρωτοπαθώς προϊούσα ΣΚΠ.

Πρωτοπαθώς-Προϊούσα Σκλήρυνση Κατά Πλάκας ((secondary progressive MS – PPMS):

• Αυτή η μορφή ΣΚΠ χαρακτηρίζεται από σταδιακή και συνεχή επιδείνωση της νόσου από την αρχή, χωρίς ώσεις.
• Εμφανίζεται σε περίπου 10-15% των ασθενών με ΣΚΠ.
• Συνήθως αρχίζει σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με την υποτροπιάζουσα ΣΚΠ.

Δευτεροπαθώς Προϊούσα (secondary progressive MS – SPMS):

• Πρόκειται για μια μορφή ΣΚΠ που εξελίσσεται από την υποτροπιάζουσα ΣΚΠ.
• Αρχίζει με υποτροπιάζουσα φάση και σταδιακά γίνεται προοδευτική, με συνεχή επιδείνωση της νόσου.
• Είναι δύσκολο να προβλεφθεί πότε θα μεταβεί η υποτροπιάζουσα ΣΚΠ σε δευτεροπαθώς προϊούσα.

Θεραπεία, διαχείριση και επιπλοκές της σκλήρυνσης κατά πλάκας

Εξελίξεις στη θεραπεία της Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος στις επιλογές θεραπείας της ΣΚΠ:

• Εξελίξεις νέων φαρμάκων: Τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκαν καινοτόμα φάρμακα που υπόσχονται καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων και δυνητικά αργή εξέλιξη της νόσου.
• Έρευνα Βλαστοκυττάρων: Αυτό το αναδυόμενο πεδίο προσφέρει ελπίδα για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων νευρικών ιστών και πιθανώς την αναστροφή των επιπτώσεων της ΣΚΠ.
• Κλινικές δοκιμές: Η συνεχής έρευνα συνεχίζεται για την εξερεύνηση νέων πιθανών θεραπειών και στρατηγικών διαχείρισης.

Επιπλοκές που σχετίζονται με τη σκλήρυνση κατά πλάκας

Η ζωή με τη σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές, όπως:

• Σωματικές: Όπως προβλήματα κινητικότητας, μυϊκή αδυναμία και δυσκολίες συντονισμού.
• Γνωστικές: Απώλεια μνήμης, δυσκολία στη συγκέντρωση και άλλα γνωστικά προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν.
• Συναισθηματικές: Η κατάθλιψη, το άγχος και το στρες είναι κοινά μεταξύ των ατόμων με ΣΚΠ.

Η ζωή με τη νόσο

Η προσαρμογή στη ζωή με σκλήρυνση κατά πλάκας περιλαμβάνει:

• Προσαρμογές: Η διατροφή, η άσκηση και η διαχείριση του στρες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη συνολική ποιότητα ζωής.
• Συστήμα Υποστήριξης: Η υποστήριξη από παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, οικογένειες και ομάδες υποστήριξης είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ΣΚΠ.
• Ψυχική υγεία: Η αντιμετώπιση των ψυχολογικών πτυχών της ΣΚΠ είναι απαραίτητη για την ολοκληρωμένη φροντίδα.

Συχνές ερωτήσεις